بوی بد دهان را چگونه درمان کنیم؟

بوی بد دهان عبارت است از بوی ناخوشایندی که هنگام تنفس یا صحبت کردن شخص به مشام می رسد. این بو ممکن است به صورت گذرا یا مزمن وجود داشته باشد که در این صورت در زندگی شخصی و نیز روابط اجتماعی فرد باعث پریشانی خود و اطرافیانش می شود و در بسیاری از موارد می تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس، افسردگی و منزوی شدن شخص مبتلا شود…

اهمیت این موضوع  به حدی است که در برخی افراد باعث وسواس می شود به طوری که دایما به بوی دهان خود مشکوک اند در حالی که دهانشان بویی ندارد. در مقابل نیز برخی با وجود داشتن دهان بد بو ازآن بی اطلاعند و ناخواسته باعث آزار و پریشانی اطرافیان خود می شوند. روش ساده تشخیصی آن به این ترتیب است که روی یک دستمال یا کف دست خود بدمید و بلافاصله بو کنید. در صورت احساس هرگونه بو حتما مشکلی وجود دارد. هر چند راه مطمئن تر پرسیدن در مورد بوی دهانتان از نزدیکانی است که به آنها اطمینان دارید.

این موضوع  ممکن است منشأ داخل دهانی یا خارج دهانی داشته باشد، گرچه عوامل داخل دهانی بسیار شایع تر هستند. بوی بد دهان عمدتا در اثر فعالیت و تکثیر باکتری های داخل دهانی است که منجر به تولید مولکول های شیمیایی می شود که حاوی سولفور است و بوی ناخوشایندی دارند. غذای حاوی پروتئین زیاد این موضوع را تشدید می کند چون آزادسازی این ترکیب ها هنگام فعالیت میکروب ها روی پروتئین ها بیشتر است. با توضیح این مقدمه به عوامل ایجاد بوی بد دهان اشاره ای خواهیم داشت.

 

۱) ارتباط دندان ها و لثه ها با بوی بد دهان

 

شایع ترین دلایل بوی نامطبوع دهان را باید در لثه ها و دندان ها یافت. باقی ماندن ذرات مواد غذایی در دندان ها و شیار لثه به علت عدم رعایت بهداشت دهان (مسواک، نخ دندان و دهانشویه روزانه) سبب تکثیر و فعالیت باکتری ها در این مناطق می شود. پلاک میکروبی، لایه سفید رنگ باکتریایی چسبنده ای است که روی دندان ها و شیار لثه ای (شیار بین دندان و لبه لثه) تشکیل می شود.

باقی ماندن پلاک میکروبی روی دندان باعث ایجاد پوسیدگی می شود که در صورت پیشرفت و ایجاد حفره به محلی مملو از باکتری و مواد حاصل از آن تبدیل می شود که خود از عوامل مهم بوی بد دهان است. پیشرفت پوسیدگی به نوبه خود باعث التهاب و عفونت ریشه ها و ایجاد آبسه های دندانی خواهد شد که خود از دیگر عوامل بوی بد دهان خواهد بود.
شیار لثه ای یک آناتومی طبیعی است که عمق آن می تواند بین یک تا ۳ میلی متر باشد. اینجا یکی از محل های تشکیل پلاک میکروبی است و اگر با یک خلال دندان روی این قسمت بکشید، تجمع پلاک را روی خلال دندان مشاهده خواهید کرد. عدم رعایت بهداشت کافی و نیز تمیز نشدن پلاک میکروبی در ناحیه شیار لثه باعث ژنژیویت (التهاب لثه) و تشکیل جرم و ایجاد بوی نامطبوع می شود.

در بیماری های لثه شیار طبیعی لثه ای از حد طبیعی عمیق تر شده و اغلب قابل تمیز کردن با مسواک نیستند و محل مناسبی برای تجمع باکتری ها محسوب می شوند. لثه ملتهب بسیار مستعد خون ریزی است و با کوچک ترین تحریکی خون می آید که خود نیز از عوامل ایجاد بوی ناخوشایند است. عدم درمان ژنژیویت آن را به پریودنتیت تبدیل می کند که از مرحله قبل وخیم تر است و به همان نسبت باعث بوی زننده ای می شود.

۲) خشکی دهان 

بزاق از ترکیب های بسیار با ارزشی است که دهان را به طور دائم تمیز می کند و ذرات و مولکول های بودار را می شوید. همچنین بزاق ترکیب های حاصل از باکتری های پوسیدگی زا را خنثی و به پیشگیری از پوسیدگی کمک می کند. بنابراین یکی از عوارض کمبود بزاق می تواند بوی بد دهان باشد. کم آب شدن بدن به هر دلیلی مثل تشنگی و گرسنگی طولانی یا مصرف برخی دارو ها می تواند باعث خشکی دهان شود.

مصرف دائم آب، میوه جات و مایعات (به جز قهوه و الکل) می تواند از ایجاد خشکی دهان جلوگیری کند. جویدن آدامس بدون شکر به ترشح بزاق و و تمیز کردن محیط دهان کمک می کند. هنگام خواب میزان ترشح بزاق به طور طبیعی کاهش می یابد که دلیل مهم بوی خاص دهان در ابتدای صبح است به خصوص در افرادی که خرخر می کنند و با دهان باز می خوابند.

گاهی خشکی دهان می تواند به صورت ثانویه به دنبال یک بیماری یا نشانگان یا استفاده از دارو ها ایجاد شود. در این نوع خشکی دهان، بزاق یا اصلا وجود ندارد یا بسیار اندک است و بوی بد ناشی از آن نیز اغلب شدید است. در این موارد مشکل باید به صورت ریشه ای برطرف شود. خشکی به دنبال مصرف دارو می تواند با افزایش مصرف آب جبران شود.

۳) ارتباط سیگار 

دود سیگار هم به علت بوی تند ترکیب شیمیایی آن، باعث خشکی دهان و همچنین مستعدکردن محیط برای ایجاد بیماری های لثه می شود.

۴) زبان 

سطح زبان مملو از پرزهای چشایی است که طبعا بین پرز ها، شیارها و فضا هایی تشکیل می شود به طوری که عمق این شیار ها خصوصا در قسمت خلف زبان بسیار بیشتر است. این فضاها منطقه مناسبی برای تجمع موادغذایی، رشد و تکثیر باکتری های گرم منفی است. مشکل بوی بد دهان در بسیاری از بیماران با تمیز کردن دائمی سطح زبان برطرف می شود.

۵) ارتباط دندان مصنوعی 

دندان های مصنوعی دارای مناطق بسیار مناسبی برای گیر کردن مواد غذایی و رشد میکروب هاست و باید به طور دائم تمیز شوند. همچنین دندان های دائمی که گیر کافی ندارند و اصطلاحا لق هستند، باعث سایش و ایجاد زخم در بافت نرم دهان و تجمع باکتری ها در آن منطقه می شوند که از عوامل مهم ایجاد بوی بد دهان در این افراد محسوب می شود.

۶) دهان و سیستم تنفسی 

گاهی بوی بد دهان به دلیل تخلیه و عبور ترشحات مخاطی از ناحیه پشت حلق ایجاد می شود مانند سینوزیت و آلرژی. ناهنجاری هایی چون شکاف کام، محلی برای احتباس غذا و رشد میکروب هاست. همچنین التهاب و عفونت تونسیل ها می تواند از عوامل بوی بد دهان محسوب شود. شیارهای عمیق موجود در یک لوزه متورم محل مناسبی برای تجمع و تکثیر میکروب هاست.

سنگ تونسیل (تونسیلولیت) نیز از مناطق مناسب رشد میکروب هاست و ایجاد هرگونه خراشیدگی یا شکستگی در سنگ ها بوی بسیار نامطبوعی را متصاعد می کند. محبوس شدن اجسام خارجی در سوراخ بینی در کودکان از دیگر عوامل بوی بد دهان است. زخم ها، التهابات و عفونت های موجود در قسمت فوقانی و تحتانی سیستم تنفسی مثل برونشیت ها نیز تنفس را بدبو می کند.

۷) سایر بیماری ها

ریشه ۱۰ درصد از عوامل بوی بد دهان مربوط به خارج از محیط دهان است. از جمله آنها می توان به انواع سرطان ها خصوصا کارسینوما ها و بسیاری اختلالات متابولیک اشاره کرد. دیابت، اختلالات کلیوی و کبدی، مشکلات گوارشی مانند ریفلاکس، یبوست و اسهال و استفراغ از بیماری هایی هستند که می توانند منشأ بوی بد دهان باشند. همچنین برخی از داروها و آنتی بیوتیک ها به دلیل شکسته شدن مولکول آنها به ترکیبات بودار و برخی نیز به دلیل ایجاد خشکی دهان می توانند باعث بد بوشدن دهان شوند.

۸) تغذیه 

در دهان مناطق مختلفی وجود دارد که ذرات غذایی در آن مناطق محبوس می شود و تحت واکنش میکروب ها قرار می گیرند و می توانند بوی بد ایجاد کنند. از جمله این مناطق می توان سطح دندان ها، بین دندان ها، شیار بین لثه و دندان ها و نیز پرز های سطح زبان را نام برد. غذاهای حاوی پروتئین زیاد مثل گوشت قرمز، ماهی و پنیر این موضوع را تشدید می کند. رژیم غذایی با کربوهیدرات کم نیز می تواند باعث تشدید بوی بد دهان شود.

مواد غذایی خشک، سخت و چسبنده مثل چیپس،تافی و… نیز در ناهمواری های دهان و دندان گیر می کند و تنها با مسواک و شست وشو از دهان خارج می شوند که خود باعث افزایش در تکثیر میکروب ها، بوی بد و فعالیت پوسیدگی زایی می شوند.
در اینجا لازم است یادآور شویم برخی مواد غذایی دارای بوی خاصی هستند که ممکن است برای عده ای ناخوشایند باشد، ولی ارتباطی با فعالیت میکروبی ندارد. خوردن برخی مواد غذایی و بسیاری از سبزیجات مانند سیر، پیاز و برخی ادویه های قوی از این جمله اند. پس از هضم و جذب این گونه سبزیجات در بدن، مولکول های بودار وارد جریان خون می شوند و به تدریج از طریق ریه ها و تنفس دفع می شود. پس تا زمانی که این ترکیبات کاملا از خون خارج نشده تنفس با این بوی خاص ادامه دارد.

روش های خانگی از بین بردن بوی بد دهان :

درمان  با سبزیجات

جویدن مقداری سبزی جعفری موجب کاهش بوی بد دهان که ناشی از خستگی روزانه و نخوردن غذا است، می‌شود. مصرف جعفری بعد از غذا به تازه شدن بازدم کمک می‌کند. جعفری منبع غنی از کلروفیل است که به عنوان یک خوشبوکننده طبیعی دهان عمل می‌کند. این سبزی هم چنین مثل یک خنک کننده طبیعی در دهان احساس تازگی و تمیزی ایجاد می‌کند. اگر برگ جعفری به صورت آدامس جویده شود، بوی بد دهان را از بین می‌برد و استفاده از سیب بعد آن برای درمان بوی دهان بسیار موثر است. از طرفی جعفری، تحریک‌کننده‌ی اشتهاست و به هضم غذا نیز کمک می‌کند.

درمان  با مسواک وجوش شیرین

مسواک کردن با جوش شیرین نیز در رفع بوی نامطبوع دهان بسیار موثر است چون مولکول‌های بو را به خود جذب می‌کند و خواص ضدباکتریایی دارد. برای این منظور مقداری جوش شیرین روی مسواک خود بریزید و دندان‌ها و روی زبان را با آن مسواک بزنید تا تأثیر معجزه آسای آن را در پاک‌سازی دهان مشاهده کنید.

درمان با چاشنی های معطر

استفاده از چاشنی‌های معطر مثل میخک، دانه‌های هل و رازیانه نیز پس از هر وعده غذایی در رفع بوی بد دهان بسیار موثر است. این چاشنی‌های گیاهی خواص ضدمیکروبی دارند و بهداشت دهان و دندان‌ها را بهبود می‌بخشند.
یک وعده غذای کرفس‌دار بوی بد دهان را از بین می‌برد. احتمالاً موادی که در معده تولید می‌شوند، با مواد معطر کرفس ترکیب شده و از بوی بد دهان جلوگیری می‌کند

درمان  با عرق نعنا

عرق نعناع بوی بد دهان را کم می‌کند. استفاده از عصاره نعناع یا عرق نعناع قبل از خوابیدن و پس از خوردن غذا می‌تواند در درمان مشکلات گوارشی ناشی از تخمیر مواد غذایی و ایجاد بوی بد دهان بسیار مؤثر باشد.

درمان  با پونه

پونه؛ برطرف‌کننده سکسکه و بوی بد دهان. پونه از خانواده نعناع است و ترکیب اصلی موجود در این گیاه، اسانس روغنی فرار یا روغن منتول است. پونه ضد سرفه است و بوی بد دهان را از بین می‌برد و به عنوان ضدعفونی‌کننده به شمار می‌رود. پونه را به عنوان تحریک‌کننده تولید صفرا نیز می‌شناسند. پونه از مشکلات و ناراحتی‌های گوارشی مثل ‌ترش کردن معده جلوگیری می‌کند، برای هضم غذا و برطرف کردن سکسکه مفید است.

درمان  با کرفس

درمان با خوردن کرفس. کرفس سبزی زیبا، خوش‌عطر و پرخاصیتی است. یک وعده غذای کرفس‌دار بوی بد دهان را از بین می‌برد. احتمالاً موادی که در معده تولید می‌شوند، با مواد معطر کرفس ترکیب شده و از بوی بد دهان جلوگیری می‌کند. کرفس 2 تا 3 درصد اسانس یا عطر دارد.

درمان  با انجیر

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد، انجیر میوه‌ای مقوی و شیرین است که موجب از بین رفتن بوی بد دهان می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ اگر انجیر با عسل مخلوط شود در تسکین زخم معده بسیار مفید خواهد بود.

درمان  با قهوه

تحقیقات نشان می‌دهد مصرف قهوه باعث خنثی شدن یا کاهش باکتری‌هایی در دهان می‌شود که فعالیت آن‌ها از عوامل ایجاد بوی ناخوشایند در دهان است. از این رو پزشکان به افرادی که از بوی بد در تنفس رنج می‌برند توصیه می‌کنند قهوه بنوشند. البته دقت داشته باشید که نوشیدن زیاد قهوه به دلیل خشکی دهان ممکن است اثر عکس داشته باشد؛ پس نباید در مصرف آن زیاده‌روی کرد.

درمان بوی بد دهان آب کافی نیز یکی از راهکارهای مفید برای کاهش بوی-بد-دهان است. نوشیدن آب، هم به پاک شدن دندان‌ها و جلوگیری از پوسیدگی آن‌ها کمک کرده و هم از خشکی دهان جلوگیری می‌کند به همین دلیل بوی  را نیز رفع می‌کند.