فلوراید و نقش آن در سلامت دندان

فلوراید یکی از عناصر معدنی موجود در طبیعت است که در محیط بصورت یون فلوراید باقی نمانده و بصورت فلورین یافت می شود.
بی تردید فلوراید یکی از عوامل بسیار مهم در کنترل و پیشگیری از پوسیدگی دندان، هم در کودکان و هم در نوجوانان بوده است.
فلوراید هم به صورت خوراکی و هم به صورت موضعی در استحکام دندان ها موثر است. فلوراید خوراکی از طریق آب مصرفی،نمک های غنی شده با فلوراید و غذا ومیو ه های حاوی فلور اید جذب بدن میشود. تاثیر موضعی فلوراید از طریق خمیر دندان های حاوی فلوراید، دهان شویه های حاوی فلوراید و آدامس های حاوی فلوراید بر روی دندان ها اعمال میشود.

 

علاوه بر اینکه فلوراید با جایگزین شدن در بلورهای ساختمان مینای دندان، به ساختمان مینای دندان در زمان شکل گیری تاج دندان استحکام میبخشد. فلوراید روند پوسیدگی دندان را متوقف میکند.

اگر “فلوراید” آب منطقه ای مسکونی شما کم باشد موثر ترین روش پیشگیری از پوسیدگی دندان در فرزندان شما مصرف “فلوراید” از 6 ماه بعد از تولد تا سن بین 12 تا 14 سالگی است که دندان پزشک برای فرزند شما تجویز میکند.

اگر میزان “فلو راید” آب منطقه بیشتر از 0,6 دهم درصد PPM ( واحد سنجش  “فلو راید”یک قسمت در میلیون) باشد نیاز به “فلو راید” خوراکی اضافی نمیباشد. (آبی ایده ال است که یک PPM فلورداید داشته باشد).

هزینه ی افزودن “فلو راید” به آب، زیاد است برای این منظور روش افزودن “فلو راید” به نمک ید دار انتخاب میشود که در کشور ما نیز در دستور کار است. این روش میتواند 40 تا 70 در صد در کاهش پوسیدگی موثر باشد. البته این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که استفاده از نمک ید دار حاوی “فلوراید” نباید تشویقی برای استفاده بیش از حد نمک باشد چرا که مصرف بیش از حد نمک مضر است ، از بدو تولد تا شش ماهگی نباید “فلو راید” خوراکی تجویز شود هر چند میزان فلو راید آب منطقه مسکونی هم کم باشد.

.

به میزان “فلو راید” آب مصرفی منطقه مسکونی خود توجه داشته باشید و در مصرف خوراکی “فلو راید” باید دقت شود و زیر نظر دندان پزشک باشد . نتایج تحقیقات نشان میدهد با افزایش میزان درجه “فلو راید” دندان، شانس پریو دنتیت (عفونت پیشرفته لثه) نیز افزایش میابد. به طوری که در نواحی با میزان “فلو راید” بالا شانس ابتلا به این بیماری بالاتر خواهد بود.

فلو راید هر چند باعث استحکام دندان میشود ولی اگر میزان “فلو راید” آب منطقه مسکونی یا مصرف “فلو راید” بیش از حد باشد نه انکه باعث استحکام دندان نمیشود بلکه از استحکام دندان کاسته شده و باعث تغییر رنگ شدید دندان ها از زرد تا قهوه ای شده که به ان فلوروزیس گویند.

آکادمی بیماری های اطفال امریکا توصیه می کند که کودک در 6 ماه اول زندگی نیاز به “فلو راید” ندارند اما پس از ان فلوراید در آبی که به کودک داده می شود حداقل 0/3 PPM باشد به همین دلیل استفاده از آب جوشیده یا مقطر که حاوی فلوراید نیست در کودکان بالاتر از 6 ماه توصیه نمیشود.

.

به جز آب اشامیدنی چای، سیب درختی، تخم مرغ، قلوه، انواع ماهی، میگو، بعضی از انواع قارچ های خوراکی و میوه های موز و انجیر نیز حاوی فلوراید هستند.

چای حاوی فلوراید است یک استکان چای یک تا سه میلی گرم فلوراید دارد در مناطقی که میزان فلوراید آب آن بالا است و ایجاد فلوروز یس می کند میتوان با جوشاندن آب و دم کردن چای در ظروف استیل میزان فلوراید آن را کم کرد.
دهان شویه فلوراید برای کسانی تجویز میشود که در معرض خطر پوسیدگی دندان هستند و کسانی که پوسیدگی های متعدد یا پر کردگیهای زیادی در دهان خود دارند نیز از این دسته محسوب می شوند. معمولا دندانپزشک بسته به شرایط بیمار تشخیص می دهد که بیمار از دهان شویه استفاده بکند یا نه.

مصرف دهان شویه فلوراید در سن قبل از مدرسه توصیه نمی شود. چون اکثر کودکان توانایی ممانعت از بلعیدن این محلول را در این سن ندارند و ممکن است باعث فلوروزیس شود ، لذا برای کودکان زیر 6 سال دهان شویه فلوراید ممنوع شده است.

.

تحقیقات نشان داده اثر دهان شویه “فلو راید” در گروه سنی 10 تا 12 ساله بیشتر از سنین دیگر است .

به طور کلی در سنین دندان های مختلط که هم دندان شیری و هم دائمی در دهان است یعنی 6 تا 13 سالگی ، دندان ها در شرایط خاص قرار دارند به طوری که “فلو راید” بیشترین اثر را بر دندان ها دارد.

در افراد بزرگسال دهان شویه “فلو راید” و ژلهای “فلو راید” در پوسیدگی های ناحیه طوق دندان ( حاشیه تماس دندان با لثه ) موثر است .

مصرف دهان شویه “فلو راید” روزانه یا هفتگی 60 درصد باعث کاهش پوسیدگی می شود. برای استفاده روزانه باید دهان شویه “فلو راید” با غلظت پنج صدم درصد و برای استفاده هفتگی دو دهم درصد به کار می رود.

برای استفاده از دهان شویه “فلو راید” باید هربار 5 سی سی از دهان شویه را به مدت یک دقیقه در دهان گرداند و بعد بیرون ریخت. بهتر است قبل از استفاده از دهان شویه، نخ دندان و مسواک زده شود . همچنین حداقل تا نیم ساعت بعداز استفاده از دهان شویه نباید چیزی خورد و دهان را شست تا دهان شویه موثرتر باشد.

.

بهترین زمان برای به کار بردن دهان شویه “فلو راید” درست قبل از خواب است. تا “فلو راید” مدت زمان بیشتری در تماس با دندان ها باقی بماند .

هنگام استفاده از دهان شویه فلوراید به خصوص در مورد کودکان باید حتما توجه کرد که دهان شویه بیرون ریخته شود و بلعیده نشود زیرا در صورتی که فلوراید آب منطقه بالا باشد و فلوراید بلعیده شود به خصوص در کودکان زیر 6 سال باعث فلوروزیس در دندان های دائمی آنها می شود . لذا استفاده از دهان شویه فلوراید به خصوص در کودکان زیر 6 سال باید با نظارت والدین انجام شود.

معمولا فلوراید و خمیر دندانهای حاوی فلوراید که تاریخ تولید آنها بالای یک سال است خاصیت فلوراید آنها از بین می رود ( در خصوص خمیر دندان حاوی فلوراید در قسمت خمیر دندان نکات لازم ارائه شده)

اگر چه بروز پوسیدگی دندانی تحت تاثیر عوامل مختلفی است اما به طور کلی می توان گفت اگر فردی روزی دوبار با خمیر دندان فلوراید دار مسواک بزند و زیاد از قندهای پوسیدگی زا استفاده نکند در معرض خطر پایین پوسیدگی باشد استفاده از دهان شویه برای او ضرورت ندارد.

.

در کودکانی که دچار پوسیدگی وسیع هستند از روشی به نام فلورایدتراپی موضعی که به وسیله ی ژل فلوراید توسط دندانپزشک در یک دوره ی یک تا یک و نیم ماهه هر هفته در مطب صورت میگیرد و بعد از آن هر سه ماه یک بار تکرار می شود

این ژل ها غلضت فلوراید بالا دارند و کاربرد آنها توسط دندانپزشک صورت میگیرد. این عمل از حدود 3 سالگی به بعد برای کودکان توصیه می شود .
آدامس های بدون قند در بازار وجود دارد که حاوی فلوراید است . فلو راید را در منطقه ای که فلو راید آب کم باشد اغلب به آب آشامیدنی، نمک ، شیر و شکر ، مصرفی ، مردم اضافه می کنند اگر فلو راید آب مصرفی منطقه شما کم است و از خوراکی های غنی شده از فلو راید استفاده نمیکنید از این آدامس ها می توان کمک گرفت . زمانی که شما این آدامس هارا میجوید فلوراید از آدامس آزاد شده و در سطح مینای دندان می نشیند و با جذب شدن در ساختار دندان ، مینای دندان را مقاوم می کند .

منظور از آدامس بدون قند این نیست که این آدامس ها شیرین نیستند بلکه حتی ممکن است از ادامس معمولی هم شیرین تر باشند که مربوط به افزودن شیرین کننده های مصنوعی از جمله ایزومالت، سوربیتول، زالیتول، اریتریول که به قندهای تخمیر نشدنی معروف هستند و به این آدامس ها می باشد که پوسیدگی ایجاد نمیکنند.